Büyüyüp gelişmekte olan süt içer,ayağa muhtaç olan çarık giyer.
Fatma söz,kadınlar için övgü dür.Fakat erkeğe söylersen kılıç yarası gibi tesir eder..
*****
Ben herkese bir huy,herkese bir çeşit konuşma dili verdim.Ona övgü olan söz,sana yermedir;Ona göre baldır,sana göre zehir.
*****
Biz dile,söze bakmayız,gönüle ve hale bakarız.Kalp huşu sahibiyse kalbe bakarız,isterse sözünde kulluk ve tevazu olmasın...
*****
Bir kul,bir efendiye kul olmak isterse,hünerinden bir miktarını ona arz eder..Fakat o efendi tarafından satın alınmayı istemezse kendisini,hasta,sağır,çolak ve topal gösterir..
*****
Ayran içen ! Kendini nasıl oluyor da sarhoş gösteriyor,huzurumda sonu yalan çıkacak bir söz söylüyorsun?
*****
Kaza gelince,bilgi uykuya dalar,ay kararır,gün kurtulur..
*****
Nimet güneşim bulut altına girdi..
*****
Eğer bir terazin yoksa herkes senin yolunu keser,bir sahte parayı yaldızlar sen onu altın zannedersin...Sana " şimdi geliyorum " deyip bekletirler.Sakın o kapıda oturup kalma! O evin iki kapısı vardır..
*****
Kaynayan tencereye göz dikip kaseni hazırlama!..oturup eğlenme..Her kaynayan " tencerede başka bir şey " vardır..
Ne her kamışta şeker,ne de her altın bir üstü vardır
Ne her gözde görüş,ne de her denizde inci vardır
*****
Uyanık bir gönül,mum gibidir.Onu eteğinin altında izle..Rüzgardan havadan koru.Hava da afetler vardır...
*****
Sen beni şekerle iftar ettirmedikçe,gece gündüz kıyamete kadar oruçluyum.
*****
Kumaşı,müşteri ne kadar istiyorsa o kadar keserler.Kumaş uzun,ama boy kısa...
*****
Eğer gül bahçesini gördünse,hani bir gül demeti?
Eğer Allah denizine daldınsa,hani bir can incisi ?
Böyle olmakla beraber,çektiğiniz sıkıntılar,eziyetler dilerim ki size bir hazine olsun!..Fakat ne yazık ki kendiniz,kendi varlığınız,kendi hazinenize perde olmuştur..
*****
Sevgiliye layık olman için tamamıyla can kesilmelisin;sarhoşların yanına gidiyorsan sarhoş ol sarhoş!..
*****
Düşüncen nereye gidiyorsa seni de peşinden sürükler,oraya çeker;düşünceden geç de kaza ve kader gibi en ileride yürü,en öne geç!
*****
Heva ve hevese meyletmek bir kilittir ki gönüllerimiz onunla kilitlenir;sen anahtar,anahtarın dişi kesil,anahtarın dişi...
*****
Mustafa (s.a.v)hannane direğini okşadı.
Bir ağaçtan da aşağı değilsin ya !
Hannane direği ol,hannane direği..
*****
Süleyman,kuş dilini duy,öğren diyor sana.Halbuki sen öyle bir tuzaksın ki kuş senden kaçıyor,tuzak olma!Yuva ol yuva...
*****
Güzel,sana yüz gösterirse ayna gibi ol onunla;güzel sana saçlarını çözer açarsa tarak kesil tarak...
*****
Aşık sevgiliden ayrıldıda seven derde,sevilen ise naz makamına düştü.
Sevgilinin yüzünün sarı olması yakışmaz,aşığında kızıl benizli,şişman olması soğuktur,hoş değildir..
****
Ey aşık,sevgili naza başlayınca onun nazını çek,asla onunla savaşmaya kalkışma!
*****
Sevglim gül gibi,ben ise dikene benziyorum.Gül ile diken iki,ama gerçekte birdir..
*****
Sen düşünüp durdukça satranç oynanamaz,davran da zarı at!
*****
Sen kendini meyhaneye vakfetmişsin..Gelirinde giderinde şaraptır..
Bu vakıftan ayık olanlara,aklı başında olanlara sakın bir habbe bile verme...
*****
Yarımım sudan topraktan,yarımım candan gönülden,
Yarımım deniz,yarımım baştan başa inci...
*****
Ben seccede de oturur,ağırbaşlı bir kimse idim,
Beni mahalle çocuklarının oyuncağı yaptın...
*****
Gönlüme dedim ki " Başkalarından ileri gitme "
Lutuf merhemi ol,inciten diken olma
Kimseden sana bir kötülük gelmesini istemiyorsan,
Kötü sözlü,kötülük öğretir,kötülük düşünür olma...
*****
Ruhuma şeker gibi neşeler doldurdun,
Beni,gül yaprağı gibi şekerler içinde bıraktın
Bugün hep durmadan gülüyorum
Ağzıma ne biçim gülüşler ektin..
*****
Cevher yokluktur,yokluktan başka ne varsa hepsi arazdır.
Yokluk şifadır.Yokluktan başka ne varsa hastalıktır.
Dünya,bütün bir başağrısıdır,aldanıştır,böbürlenmedir
Halbuki yokluk,dünyada hazinedir ve bir gayedir..
*****
Felekler,O tılsımın bedenini kırıp dağıtınca,saf olan temizin yanına,toprak olan da toprağa gitti...
*****
Görünüşte şeyhler türlü türlü..işleri ve sözleri farklıysa da maksatları bakımından birdirler:Allah'ı talep etmek..
*****
MESNEVİ NEDİR? NEYİ AÇIKLAR?
*****
Mesnevi,ilim ve kelama dair kuru ve soyut derslere yakınlık duymayan ,çok daha geniş bir dinleyici kitlesine yönelmiş ve o dönemde islamın henüz tam derinleştirilememiş bir alandaki mesajını aktarmaya çalışan -pratik talimatlardan oluşmuş-bir eserdir...
*****
MEVLANA,derslerinde hatırı sayılır bir bilgi birikimi verir vermesine,ama bunu hafif hafif,düşüncelerini eğlenceli,öğretici ve hatırda kalıcı mesellerle süsleyip,hikaye sona ermeden tartışmanın kendisini nereye götüreceğini anlamayan dileyicinin kendini kaptırmasını sağlayarak,tamamen farklı temaları ve kaynakları yan yana gelecek şekilde birleştirerek yapar..
*****
Sözsüz idrak edene sözün ne gereği vardır?
Hafif bir sözü duyana bağırıp çağırmaya ne luzum var?
*****
MESNEVİ;Ruhun göksel sığınağına geri dönmesini sağlayacak arınma ve kutsanmasına giden yolu betimler..
Mevlana'ya göre insani var oluşun yakıcı sorunu,kendi potansiyelimizden ya da daha açık bir deyişle,temel kaynağımızdan yabancılaşmanın yarattığı gayri mükkemeliyet ve memnuniyetsizliğin acılı deneyiminden doğar.Bu sorun,mantık ve muhakemeyle aşılamaz;ancak görünenin ardına bakarak ve tecrübeye dayalı olarak çözülebilir...
*****
Akla karşı Ruh....
Candan sevgiden bir ateş tutuştur,
Düşünceyi,sözü baştanbaşa yakıver..
*****
MEVLANA,akılcı felsefeye karşı çıkar,onun sınırlılığını ve varoluşun önemli ontolojik sorunlarını çözmekte veya insanın mükemelleşmesi sürecinin kolaylaşmasındaki sınırlılığını bilir...Akılcılıkla,yanlız felsefi gelenek değil,aynı zamanda fıkıh,kelam ve sarf uygulamaları amaçlanır..kısacası bizi kibirle doldurarak manevi hakikat,iyilik ve alçak gönüllülükten uzaklaştıran şey kastedilir...
*****
Ne kadar incelikli olursa olsun zihinsel arayış,ruhani arayışla karşılaştırılamaz..
Zeka ve duygular,neden ve sonucu algılar,oysa ruh,birbiri ardına gelen mucizeleri kavrar;kişi zekaya sahip olsa bile yine de ruhtan yoksun olabilir..Ama kişi mucizevi bir ruha sahipse ve hakikati görebiliyorsa,mantık ilkeleri,tıpkı bir körün asası gibi gereksiz hale gelir ( Mesnevi I 1500-1509 )
Aslında akla güvenmek,gelişmemiz ve büyümemiz önünde büyük bir engele dönüşmektedir.( Mesnevi II 2332 )
" Ben uzun uzadıya ilerisini düşünen aklı denedim,bundan böyle divaneliğe vuracağım..."
*****
Mantık,tıpkı bir körün asası gibi sadece kişiyi destekler ve santim santim ilerlemesini sağlar.Onlara yol gösterecek peygamberler ve kutup olmaksızın dünya gerçek yaşamdan yoksun kalır.Çünkü bir kör kendi başına ekip hasat yapamayacağı gibi,ne bina inşa edebilir ne de ticaret yapabilir ( Mesnevi I 2135-2137 )
*****
Allah onlara merhamet ve inayet kılmasaydı onların istidlal değnekleri hemencecik kırılırdı.
Bu sopa nedir? Kıyaslar,delille.O sopayı onlara kim verdi? Gören Allah!..
Sopa madem ki savaş ve kavga aletidir;Ey kör o sopayı kır,paramparça et!
*****
Aslına bakılırsa mantığımız yanlış kullanıldığında bizi gurunun körlüğüne sürükler ve basit ama daha manevi gerçeğe isyan etmemize neden olur;tıpkı Kur'an dersine gidip hocasının belirli bir ayete dair açıklamasını duyarak,bu ayeti saçma sapanbir düz mantık anlayışına sokmaya çalışan bir mantık felsefecisiyle ilgili meselde olduğu gibi ( MEsnevi II :1633 )
******
Aslında bu adamın söylediği şeyler akla uygun olmakla birlikte,niyeti dinleyenlerin imanını şaşırtmak,Kur'anın manevi gerçeğini küçümsemektir,sonunda o gece rüyasında çarpılıp kör edilir. ( Mesnevi I : 2138-40 )
*****
İtaatin alçakgönüllüğü ile sevginin teslimiyeti olmaksızın,mantık tıpkı zerdüşt kozmolojisinin şeytani gücü Ehrimen kadar çarpıklaşır. ( Mesnevi I:1982-5 )
*****
Melek bile yok olmadıkça şeytandır..
İstersen dünyada zamanın allamesi ol,hele şimdiki dünyanın yokluğunu da gör,zamanın yokluğunu da ...
MEVLANA'YA GÖRE AKIL :
1-Kitaplar ve hocalardan edinilip hafıza levhasında korunan akıldır..
2-Kur'an da adı geçen,bir insanın ancak Allah'ın inayetiyle sahip olabileceği Levh-i Mahfuz'dan gelen akıldır..
*****
Çoğu insanda,benliğin peçesi bir kirpik kadar imce bile olsa nefsin curuflarıyla tıkanmış durumdadır.Bu,şeylerin gerçekliğini olduğu gibi görmemize engel olur..
*****
Eğer senin gizli ve cüzi bir aklın varsa,cihanda bir kamil sahibi ara!
Senin cüzi aklın,onun külli aklı yüzünden külli olur.Çünkü akl-ı Küll,nefse zincir gibidir.
Cüzi akıl,aklın adını kötüye çıkarmıştır.Dünya muradı,insanı muratsız bir hale getirmiştir.
*****
Gönül ehlinin duyguları;suyun,toprağın,çamurun sözünü duyar duyuru.Filozof,hannane direğinin inlemesini inkar eder,çünkü velilerin duygularından haberi yok,onlara yabanc...
Hamdım-piştim-yandım....
-Bilgi sahibi olmanın yolu sözledir.sanat bellemenin işle...
-Aslına bakılırsa Mevlana'da bir mürşidin gerekliliğine inanır ve tıpkı kabuğun içinde oluşan inci gibi,kendi içindeki,gerçeği buluncaya değin,kişinin kendini cemaatinden koparmamasını öğütler..Fakat kişi kılavuzunu bencil arzularla taklit ederse,manevi aydınlanmadan mahrum kalacaktır..
*****
Onu mümin diye çağırırlar,ruhu hoşlanır,münafık derlerse sertleşir,ateş kesilir..
*****
Dolayısıyla Mevlana bizi yanlış yerlere götüren çeşitli gruplarla birlikte,mezhep iddialarınıda bir tehlike olarak göstermektedir.Mevlana bunu zındıklık olarak değerlendirmese bile,çarpık ya da aşk konusunda eksik kişiler tarafından doğru yoldan saptırılmamızdan ciddi kaygı duyar...
*****
Halk aşıklarıyla aşk-i ilahi sarhoşlarının sohbetinden başkasını beğenme!
*****
Gönlünü aşağılık kişilerin hevesine bağlama!
Çünkü her bölük seni kendi yanıa çeker;
Kuzgun harabeye,papağan da şekere! ( DiVAN R693 )
*****
Allah'ın Kur'anına kaçr,sığınırsan peygamberlerin ruhlarına karışırsın...
Kur'anın hükümlerini tutar,kıssalarından hisse alırsan can kuşuna ten kafesi dar gelir,
Kafeste mahpus olan kuşun kurtulmak istememesi cahilliktendir...
*****
Bir insanın vicdanının derinliklerini ve sırlarını ortaya çıkarmak çok uzun aldığı için bir mürit,gerçek yüzü henüz ortaya çıkmamış bir şeyhin talibi olabilir...
*****
Bununla beraber,çok ender olarak salik,kendisine yol gösteren herhangi bir pir ya da usta olmadan amacına ulaşılabilir,ancak sulukundaki engelleri ancak pirlerin himmetiyle aşar,varacağı yerlere onlar sayesinde ulaşır. (Mesnevi :I 2974 )
*****
Mürşid zehir içebilir ve bu onda ilaç etkisi yapabilir.Oysa aynı zehir talebesini delirtebilir.(Mesnevi 1:2603 )
*****
Bazı dervişler Allah'a gerçekten susamıştır,oysa diğerleri Allah'tan başkasının peşinde fakirlik taslarlar.İnsan,üzüntüyü gerçekten hissetmeden üzüntili bir portre çizebilir. " Köpek resmine kemik atmayın " diya uyarır Mevlana.. ( Mesnevi I :2572 )
*****
Tasavvuf yolu tehlikelerle doludur ve size yol gösterecek bir pir seçmeniz gerekir,aksi halde yolunuzu yitirir,mahvolursunuz ( Mesnevi I:2943 ) Bir pir size yol göstemeyi kabul ettiği anda,talimatları sizi kısıtlasa bile ona teslim olmalısınız,tıpkı Hz.Musa'nın Hızır'a yaptığı gibi ( Mesnevi I:2669-73) Eğer kişi hakikate yönelmezse ve mürşidine uymazsa kim olursa olsun kaybolur,tıpkı Mevlana'nın bir gazlede Selahaddin'e dediği gibi ( Divan 484 ) :
" Seni dosttan uzaklaşıran şey kötüdür.Onsuz neye yüz çevirsen,iyi bile olsa kötüdür "
*****
KUTUP :Dünya da her zaman belirli veliler,Allah dostları,manevi dünyanın çevresinde döndüğü kişiler olacaktır.
" Kimde iyi huy varsa kurtulmuştur,kimin kalbi sırçadansa sınmıştır .."
Sen de padişahın sırrını kimseye söylemez,şekeri sineğe sunmazsın..Ululuk şarabını o adamın kulağı içer ki süsen gibi yüzlerce dili olduğu halde dilsizdir. ( Mesnevi III :20-21 )
*****
Allah ayağımızın altına bir merdiven koymuştur ve biz eğer çatıya çıkmak istiyorsak bu merdivene çıkmakla sorumluyuzdur;Allah bize bacak verdiğine göre,toplamış gibi yapamayız.Bir efendi kölesinin eline bel verince,köle hiç söze gerek kalmadan ne yapması gerektiğini bilir.
Öyleyse biz de Allah'ın gizli işaretlerini okumaya çalışmalı ( Mesnevi I :930 ) ve O'nun nimetine şükran duyma çabasıyla yeteneklerimizi kullanmalıyız;cebre inanmak,bu nimetleri inkar anlamına gelir ( Mesnevi I:938 )
*****
Cebr sözcüğünün anlamı kırılmış kemikleri tedavi etmektir.ama Mevlana'nın ileri sürdüğü gibi,cebra inanma,bu kırılmamış bacağı alçıya almaa benzer ( Mesnevi I :1071-2 )
*****
Mevlana'nın özgür iradeye gerçekten sahip olduğu açıktır.Çünkü erdemli biçimde davranmayı seçmemişse,onun getireceği ödülü hak etmeyecektir.
*****
MEVLANA ve KAZA :
*****
Başka durmlarda kaza,yetilerimiz geri dönene dek bizi kör edip muhakememizi durdurabilir ve bizi bir süreliğine başı ayaktan ayırma yeteneğinden yoksun bırakabilir. ( Mesnevi I:2440 )
*****
Sözgelimi, havada uçarken dahi toprağın altında gizlenmiş tuzağı fark edeek keskin görüşlü hüthüt kuşu,kaza hükmü gereğince tuzağa yakalanabilir;kaza onun algılamayacağı şekilde gizlenip tuzak kurmuştur..
*****
" Eğer kaza gözümü ve aklımı kapatmazsa ben tuzağı havada da görürüm.Fakat kaza gelince bilgi uykuya dalar,ay kararı,gün tutulur " ( Mesnevi I :615-616 )
*****
Mevlana,ancak gönül gözü açık olanların özgür irade ve ilahi emir sırrını anlayabileceğini kabul eder.Eğer can kulaklarımız ve gözlerimiz yeterince açıksa Allah'ın vahyini anlayıp doğru yolu seçeriz..(Mesnevi I :1461 )
*****
MEVLANA ve SURET :
*****
Suretlerin büyüsüne kapılıp kalırsanız ibadetiniz putperestlik olur.Kişi yalnızca bir şeyin suretlerini değik özünü sever;çünkü suretler,sebepler değil sonuçlardır.
" Ey varlık hülasası,Müminle,Mecusi ve Yahudi'nin birbirlerine aykırılığı,hep bakış,görüş yüzündendir."
" O kötü adın çirkinliği harften değildir.Harf kaptır,ondaki mana su gibidir. ( Mesnevi I :295 )
*****
RUHUN EVRİMİ :
*****
Mevlana,gerek fizik gerek metafizik dünya da tüm yaratılışı yukarı doğru ilerleyen bir başkalaşımlar sarmalı olarak görür.Allah,toprağa suyu emecek ve bitkileri büyütecek boğaz verir.Ardından Allah,hayvanlara bu otları tüketecek bir ağız verir.Böylelikle hayvan beslenip büyüyerek insanın tabağıan gidecek yola girer.İnsan,dışkı yoluyla onu bedeninden atar ve böylece o yeniden toprağ döner;toprakta insanın mezardaki cansız bedenini yer ( Mesnevi III :22-25 )
*****
" Zerreler gördüm,hepsi ağızlarını açmışlar.Gıdalarını söylesem söz uzağa gider " ( Mesnevi IIII:26
******
Ne ki herşey rızkını Allah'tan alır ( Mesnevi III:40 ) ve can boğazı beden düşüncesinden kurtulmalıdır.(Mesnevi III :42-43 )
Bu yiyen-yenilen dünyası olduğundan sadece Hakta baki olanlar hayatta kalıp selamete ererler.( Mesnevi III :30 )
*****
" Her şey fanidir,helak olur.Ancak O'nun hakikati bakidir "
ÖLMEDEN ÖNCE ÖLMEK :
*****
Allah'ı arayan kişi,ilahi nurla ışıldamadan önce kendi benliğini öldürmek zorudadır.Mutasavvıflarca büyük cihet olarak bilinen benliği öldürme süreci,Allah'ın iradesine boyun eğmeyi öğrenmeyi,nefsin yangınlarını söndürmeyi ,cismani benliği,heva ve heves sahibi nefsi eğitmeyi içerir.Benliğin örtüleri kaldırıldığında,ruhun ilahi ışığı parıldar;onun bütün pası temizlendiğinde ruhun aynası Allah'ın özelliklerini mükemmelen yansıtır..
*****
" Nur arayan gölgeler nur zuhur etti mi yok olur "
*****
Aşık başını verince akıl mı kalır gayri ?Her şey helak olur,yanlız o'nun hakikati kalır..
Onun hakikatine karşıda var da yok olur yok da ..
Yoklukta varlık..Bu pek acayip bir şey!
" Bu makamlarakıllar elden çıkar,kalem buraya vardı mı kırılır,hiç bir şey yazamaz olur."
(Mesnevi III :4658-63 )
*****
KURAN'IN ÖNEMİ :
" Oğul sen Kur'anın dış yüzüne bakma.Şeytan da Ademi topraktan ibaret gördü,hakikatine eremedi.Kur'anın zahiri insana benzer.Sureti görünür,meydandadır da canı gizli..
İnsanın amcası,dayısı bile insana o kadar yokın olduğu halde yüzyıl yaşasalar halini bir kıl ucu kadar olsun göremez anlayamaz " Mesnevi III :4247-9 )
*****
Mevlana'ya göre kendi nefsani hastalıklarımıza deva bulmak için gönül gözüyle Kur'an okumamız gerekir .
" Bütün Kur'an nefsin kötülüklerini anlatmaktadır...Mushaf'a bak da gör fakat sende o göz nerede? ( Mesnevi IV :4862 )
*****
" Sapıklar,Kur'anda sözden laftan başka bir şey görmemesine şaşılmaz ki,körün gözüne,nurlarla dolu güneşin ışıkları gelmez de yanlız bir hararet gelir..." ( Mesnevi III :4229-31 )
*****
Sende ulu Allah'ın sıfatlarıyla sıfatlandın.Halil'e olduğu gibi sana ateş bahçesi gül bahçesi haline geldi.
*****
Benlik dönüşümü için gereken zemini oluşturduktan sonra,kişi artık Allah'ın yardımı ve rahmetinin yeni bir bakış açısıyla kendi ruhuna açılması için dua edebilir..
*****
" Bir bak ta gör,diriyken atlaslara bürünen kişinin aklını o ipekler,o atlaslar hiç fazlalaştırır,onun reyine isabet verir mi ? "
*****
Konya'daki Mevlana müzesinin giriş kapısındaki levhada yazılı olan yazı :
" Bu makam aşıkların Kabesi oldu,Buraya eksik giren tamamlanır "
*****
Hamlar olgunların halini anlamaz,o halde sözü kısa kesmek gerekir,vesselam..
*****
Cehalet karanlıktır,İlim ise hayat suyudur..
*****
Renksizlik alemi renge esir olunca bir Musa öbür musa'yla savaşa düştü...
*****
MEVLANA'nın vazz yöntemi,kuru tehdit ve zorlamaların tersine hikayeler ve şiirlerle insanı yüreklendirmeyi içerir.
-İnsan zihninin hiç bir ürününün Mesnevi kadar özgün,etkili ve ölümsüz değildir.Mevlana'nın Mesnevisinde psikanalitik bir bakış açısından kendini gerçekleştirmenin bir anahtarı vardır.
Allah'ta yaşamak için benlikte ölmez zorundayız.Dolayısıyla ölüm yaşamdır...
*****
Herkes duymak istediğini duyarak dost olur,
Hiç kimse içimde taşıdığım sırlarla ilgilenmez..
*****
Bir kültürün sadece yüzeyini fırçalayıp temizleyerek bir yanıt bulmuş gibi davranamazsınız..
*****
Kar gibi eri,yok ol da kendini kendinde aramaya başla !
*****
Mevlana,ister iyi olsun,ister kötü olsun tüm edimleri Allah'ın bir parçası olarak görür..
*****
Sevgili bana yüzünü göster ki ben bağ görmek,gül bahçesi seyretmek istiyorum.
Dudaklarını aç konuş,sözler söyle ben bol bol şekerler,ballar istiyorum...
*****
Ben kafiyeyi düşünüyorum;sevgilim bana : " Cemalimden başka bir şe düşünme " diyor.
*****
Ey benim kafiye düşünenenim!..rahatça otur,benim yanımda devlet kafiyesi sensin ..
*****
Harf ne oluyor ki sen onu düşünesin! harf nedir?üzüm bağının çitten duvarı...
*****
Öyleyse sesi,sözü birbirine vurup parçalayayım da seninle bu üçü olmaksızın konuşayım.. ( Mesnevi I :1727-30 )
*****
Sir Muhammed İkbal : Bugünün dünyasının,bir umut tavrı yaratmak ve yaşama yönelik çoşku ateşini tutuşturmak için bir Mevlana'ya ihtiyacı vardır..
*****
Mevlana'nın öğretileri;günümüzün tüm ontolojik hastalıklarını çözmeye yönelik her derde deva türünden bilgelik sözcükleri dağıtan bir guru olarak ortaya çıkmaktadır ...
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder